Είναι κακοήθη νεοπλάσματα που οφείλονται κυρίως στην υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, με πιο επικίνδυνο το μελάνωμα που αποτελεί την 6η πιο συχνή αιτία καρκίνου στις ΗΠΑ.
Ο πιο διαδεδομένος καρκίνος του δέρματος είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα ή βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα. Αντιπροσωπεύει το 75% των καρκίνων του δέρματος. Πρόκειται για τη λιγότερο επικίνδυνη μορφή. Κλινικά εμφανίζεται είτε:
σαν οζίδιο συνήθως ροδαλό, μελαγχρωματικό ή μαργαριτοειδές, γυαλιστερό, που επιμένει,
σαν πληγή-έλκος που δεν κλείνει εύκολα,
σαν μια ερεθισμένη κηλίδα του δέρματος
σαν λευκό εξάνθημα με εμφανή αγγείωση.
Εμφανίζεται συχνότερα σε περιοχές που το δέρμα εκτείθεται για μεγάλο χρονικό διάστημα στον ήλιο όπως το πρόσωπο, το αυτί, το στήθος, την πλάτη. Αναπτύσσεται πολύ αργά, δεν πονά, γι΄αυτό και ο ασθενής καθυστερεί να επισκεφτεί τη δερματολόγο. Δεν δίνει μεταστάσεις, αλλά συνεχώς μεγαλώνει, διηθώντας τους ιστούς τριγύρω και σε μεγάλο βάθος. Αντιμετωπίζεται με Κρυοπηξία (ψεκασμό με υγρό άζωτο), Διαθερμοπηξία, τοπικά σκευάσματα πχ ιμικουϊμόδη ή χειρουργική αφαίρεση και συνοδεύεται από πλήρη ίαση.
Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα είναι πιο επιθετικό. Εμφανίζεται σε ηλιοεκτεθειμένες περιοχές πχ στην άκρη της μύτης, στο μέτωπο, στο κάτω χείλος, στα χέρια, στο τριχωτό της κεφαλής, σε περιοχές που είχαν καεί, ακτινοβοληθεί, εκτεθεί σε χημικές ουσίες. Εμφανίζεται σαν ένα σκληρό οζίδιο, ή εξέλκωση, ή πλάκα με λέπια ή κρούστα, με κοκκινωπό χρώμα. Δίνει μεταστάσεις στους επιχώριους, τοπικούς λεμφαδένες και σε εσωτερικά όργανα. Αν όμως αφαιρεθεί εγκαίρως και δεν υπάρξουν μεταστάσεις, το ποσοστό θνησιμότητας μειώνεται σημαντικά.
Το μελάνωμα είναι θανατηφόρο εάν δεν διαγνωστεί έγκαιρα και δεν θεραπευτεί στα αρχικά του στάδια. Αναπτύσσεται πολύ γρήγορα και δίνει μεταστάσεις. Είναι δυνατόν να εμφανιστεί είτε σε προϋπάρχοντα σπίλο (ελιά), είτε σε περιοχή που πριν ήταν υγιής. Συνήθως μοιάζει με σπίλο ή εφηλίδα. Το χρώμα μπορεί να ποικίλλει από μαύρο, μπλε, σκούρο καφέ μέχρι γκρίζο. Σε πιο προχωρημένη βλάβη είναι δυνατόν να αρχίσει να διογκώνεται και να γίνεται παχύτερο. Συμπτώματα όπως κνησμός και αιμορραγία είναι πιθανόν να συνυπάρχουν.
Κλινικά ύποπτα σημεία εμφάνισης μελανώματος είναι:
- Αλλαγή σχήματος, μεγέθους, χρώματος μιας βλάβης. Ειδικότερα αν εμφανίζεται ποικιλοχρωμία, διάμετρος μεγαλύτερη των 6 mm, αν αναπτύσσονται ψευδοπόδια
- Ασυμμετρία ή ανώμαλα όρια της περιφέρειας της βλάβης
- Αιμορραγία ή δημιουργία κρούστας
- Ύπαρξη υπεργερμένης περιοχής πάνω σε έναν προηγούμενο επίπεδο σπίλο
Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη μελανώματος είναι:
- Ο φωτότυπος 1, ανοιχτόχρωμα δηλαδή άτομα με ξανθά ή κόκκινα μαλλιά και ανοιχτόχρωμα μάτια, μπλε ή πράσινα
- Η ύπαρξη πολλών σπίλων στο δέρμα ή δυσπλαστικών –δύσμορφων σπίλων
- Η ύπαρξη συγγενών σπίλων
- Το ιστορικό κακοήθους μελανώματος στην οικογένεια
- Το ιστορικό ηλιακών εγκαυμάτων κατά την παιδική ηλικία
- Η ανοσοκαταστολή
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια συνεχόμενη αύξηση των δερματικών καρκίνων σε νεότερα άτομα, γι αυτό κρίνεται απαραίτητη η εξέταση από δερματολόγο τουλάχιστον μια φορά το χρόνο.
